به قلم دکتر بنیتا کیخا استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی(ره)

کتاب از دیرباز یکی از ژرف‌ترین نمودهای تمدن بشری و نماد انتقال خرد و تجربه و معرفت از نسلی به نسل دیگر بوده است. در تاریخ فرهنگ و اندیشه هیچ ابزار و پدیده‌ای همچون کتاب در شکل‌گیری و استمرار هویت علمی و فرهنگی ملت‌ها نقش‌آفرین نبوده است. از این‌رو «هفته کتاب و کتاب‌خوانی» صرفاً یادمانی نمادین نیست، بلکه فرصتی برای بازاندیشی و ارزش آفرینی به جایگاه دانایی، سواد اطلاعاتی و ارتقای فرهنگ مطالعه در میان جامعه ایران عزیزمان به‌شمار می‌آید.

هفته کتاب و کتاب‌خوانی یادآور این مهم است که توسعه پایدار علمی و فرهنگی جامعه در گروِ توسعه زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتقای فرهنگ مطالعه است. در عصر حاضر که از آن با عنوان «عصر اطلاعات» و مبتنی بر «جامعه دانش‌محور» یاد می‌شود، معنا و مفهوم کتاب نیز فراتر از قالب‌های سنتی و کاغذ و جوهر رفته و در قالب‌های متنوع دیجیتال، فراپیوندی و تعاملی تجلّی یافته است. با این حال، ماهیت بنیادین کتاب ــ به مثابه بستری برای ذخیره، ساماندهی و اشاعه دانش ــ همچنان پراهمیت و استوار باقی است.

در این ایام فرخنده، شایسته است با بازنگری در سیاست‌ها و رویکردهای نشر، مطالعه و دسترسی آزاد به اطلاعات، زمینه‌هایی فراهم شود که کتاب و خواندن، نه به عنوان فعالیتی فراغتی بلکه به عنوان یک هنجار زیربنایی در زیست مدنی افراد جامعه نهادینه شود.  دانشگاه‌ها و نهادهای علمی نیز لازم است همسو با این حرکت، جریان آگاه‌سازی و ترویج خواندن را در میان دانشجویان، دانشگاهیان و عموم جامعه تقویت کنند تا کتاب ــ در هر شکل و قالبی ــ همچنان محور زیست فکری افراد و به‌ویژه فرهیختگان دانشگاهی باقی بماند.

از منظر علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتاب نه تنها مخزن دانش، بلکه بخشی از نظام پیچیده ارتباطات علمی و فرهنگی است؛ نظامی که در آن دانش با تولید، سازماندهی، بازیابی و نشر اطلاعات معنا می‌یابد. در همین چارچوب رسالت کتابداران و متخصصان علم اطلاعات نیز چیزی فراتر از مواجهه سنتی با منابع مکتوب؛ به عنوان واسطه‌ای میان انواع محمل‌های دانش و جامعه تعریف می‌شود.

گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی(ره)، ضمن ارج نهادن و تأکید بر اهمیت و نقش بی‌بدیل کتابخانه‌ها و متخصصان اطلاعات در توسعه علمی دانشگاه‌ها و رشد علمی و فرهنگی جامعه؛ این هفته را به تمامی پژوهشگران، کتاب‌دوستان، کتابداران و اصحاب خرد و اندیشه تبریک می‌گوید.